Ziya Paşa

Konu: Ziya Paşa C.tesi Eyl. 12, 2009 2:30 pm

(1825 İstanbul - 1880 Adana) Osmanlı devlet adamı ve yazarı. Asıl adı Abdülhamit Ziyaeddin’dir. Özel dersler alarak Arapça ve Farsçayı öğrendi. Bayezit Rüştiyesini bitirdikten sonra bir süre Babıâli’de Sadaret Mektubî kaleminde çalıştı. Bu dönemde yazdığı şiirler ona, arkadaşları arasında ün kazandırdı. Mustafa Reşit Paşanın yardımıyla 1855 yılında sarayda Mabeyn kâtipliğine atandı. Buraya geçtikten sonra Fransızca’yı öğrendi. Ali Paşanın sadrazam olmasıyla saraydan uzaklaştırılan Ziya Paşa, önce Zaptiye Müsteşarlığına atandı. Daha sonra Atina Elçiliği ve paşalık rütbesiyle Kıbrıs Mutasarrıflığı’na gönderildi. Birkaç ay sonra Sultan Abdülaziz kendisini İstanbul’a çağırdı ve Bosna Hersek’in denetimiyle görevlendirdi.

Bir süre sonra Meclis-i Vâlâ’yı Ahkâm-ı Adliye üyeliğine, beylikçiliğe ve Adalet Bakanlığına yükseltildi. Babıâli, onu Amasya Mutasarrıflığı ile İstanbul’dan uzaklaştırdı.

Ziya Paşa, 1865’te Meşrutiyet yanlısı Yeni Osmanlılar Cemiyetine girdi. İkinci kez Kıbrıs mutasarrıflığına atanınca Mustafa Fazıl Paşanın çağrısı üzerine, Namık Kemal’le birlikte 1867’de Paris’e kaçtı. Önce Paris’te, sonra da Londra’da kaldı. 1868 yılında Mustafa Fazıl Paşanın desteğini alarak Namık Kemal ile birlikte “Hürriyet” gazetesini yayımlamaya başladı. Avrupa’da bulunduğu yıllarda gazetedeki yazılarının yanında Zafername, Terkib-i Bend, Terci-i Bend gibi eserlerini kaleme aldı. Ali Paşanın ölümü üzerine 1871’de İstanbul’a döndü. 1876’da Maarif Nezareti Müsteşarlığına atanmasına kadar geçen sürede çeşitli görevlerde bulundu. Namık Kemal’le birlikte Kanun-î Esasî’yi hazırlamakla görevlendirildi. II. Abdülhamit tarafından İstanbul’da bulunması sakıncalı görülerek vezirlik rütbesiyle 1877’de Suriye Valiliğine gönderildi. Kısa bir süre sonra da Konya Valiliğine atanan Ziya Paşa, son görev yeri olan Adana’da 1880 yılında vefat etti.

Ziya Paşa; Namık Kemal ve Şinasi’yle birlikte çağdaş Türk edebiyatının ilk aşamasını oluşturan üç yazardan biridir. Şiirlerinde, Tanzimat’la birlikte gelen hak, adalet, özgürlük, uygarlık gibi kavramları savunmuştur. Toplumdaki bozukluklar üzerinde durarak “yeni insan”ı var edebilecek yeni bir düzenin nasıl oluşması gerektiğini işlemiştir. Kendi duygu ve düşünce dünyasını dile getirdiği şiirlerinde de felsefî yanı ağır basar.

Ziya Paşa, makaleleriyle; batılı anlayışı ve demokratik görüşleri Türk düşüncesine ilk getirenlerden biri oldu. Batılılaşma yanlısı düşüncelerini, siyasal inançlarını, dil ve edebiyat konusundaki görüşlerini düz yazılarında dile getirmiştir. Özellikle Hürriyet gazetesinde inceleme niteliği de gösteren yazılar yazdı. Yalın bir dille verdiği eserlerde devlet yönetiminin kötülüklerini eleştirdi.