Celal Bayar

Konu: Celal Bayar C.tesi Eyl. 12, 2009 3:36 pm

(1883 Bursa - 1986 İstanbul) Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü cumhurbaşkanı. Celâl Bayar, Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğdu. Öğrenimini tamamladıktan sonra, genç yaşta siyasete atıldı. 1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyetinin Bursa temsilciliğine girdi. Kısa sürede yükselerek İzmir İttihat ve Terakki Cemiyetinin genel sekreterliğine getirildi.

I. Dünya Savaşı’ndan sonra, yurdun işgal altına alınma olasılığı karşısında imam kılığına girerek, “Galip Hoca” takma adıyla köy köy dolaştı. Halkı, işgalci kuvvetlere karşı uyardı, silâhlı direnişlere katıldı. 1920 yılında Ankara’da kurulan Büyük Millet Meclisine Bursa milletvekili olarak girdi. 1921-1922 yılları arasında ekonomi vekilliği görevini üstlendi. 1924 yılında Mübadele (değişim) İmar ve İskân Bakanı oldu.

Aynı yıl Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ulusal bankası olan İş Bankasını kurdu ve sekiz yıl boyunca bankanın genel müdürlüğü görevini üstlendi. Bu dönem içinde ülke ekonomisini etkileyen sayılı insandan biri oldu. 1932 yılında İktisat Bakanı olunca bu etkisi daha da arttı. Sümerbank, Etibank, Halk Bankası gibi devlet işletmelerinin kurulmasına öncülük etti.

1945 yılında çok partili hayata geçilmesiyle birlikte Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte yeni bir siyasî parti kurma hazırlıklarına başladılar. 7 Ocak 1946’da Demokrat Partiyi kurdular. Celâl Bayar genel başkan seçildi. 1950 yılında yapılan seçimlerde Demokrat Parti tek başına iktidar olunca, Celâl Bayar da cumhurbaşkanlığına seçildi.

Bayar on yıl boyunca cumhurbaşkanlığı yaptı. 27 Mayıs 1960’da ordunun yönetime el koymasının ardından makamından indirildi. Öteki arkadaşlarıyla birlikte yargılandı ve idama mahkûm oldu. Ancak yaşlılığı göz önünde tutularak, cezası ömür boyu hapse çevrildi. 1964’te rahatsızlığı dolayısıyla salıverildi.

Bayar bundan sonraki yaşamında aktif siyaset yapmadı. Bununla birlikte Demokrat Parti çizgisini takip eden partileri desteklemeyi sürdürdü. Tüm yaşamını Ben de Yazdım adlı otobiyografik kitabında anlattı. 22 Ağustos 1986’da, 103 yaşındayken İstanbul’da öldü.